Halojensiz Kablolar
Teknik Bilgiler
Halojensiz Kablolar
Halojenler klor, flor, brom ve iyot gibi elementlerdir. PVC; kablo izolasyon ve kılıf hammaddesi olarak en çok kullanılan hammaddedir. Bu kadar yaygın kullanılmasının asıl nedeni ise fiyatının ucuz olmasıdır. PVC{Polyvinyl Klorür}, moleküler yapısında klor bulunan ve halojensiz olmayan malzemedir.
Bir yangın sırasında kablo izolasyon ve dış kılıf malzemesi kolayca alev alır ve ateş hızla ilerler. Zehirli ve aşındırıcı gazların açığa çıkmasına neden olur. Yanma sırasında plastikten açığa çıkan Klor gazı havadaki hidrojen gazı ile birleşerek Hidroklorik asidin oluşmasına yol açarlar. Bu da kapalı ortamlarda insan ve hayvanlar için ölümle sonuçlanan olaylara neden olmaktadır. Aşındırıcı gazlar ise metalik yüzeylerin aşınmasına, bozulmasına ve paslanmasına neden olmaktadır. Siyah ve koyu duman çıkardığı için duman yoğunluğu artar ve bu durum yangın söndürme çalışmalarını engeller. PVC’nin bu olumsuzluklarını ortadan kaldırmak için halojensiz bileşikler kullanılmaktadır. Bu bileşikler önemli oranlarda alev geciktirici maddeler içermektedirler. İzolasyon ve dış kılış malzemesi olarak kullanılan halojensiz malzemeler hidrokarbon esaslı polimerilerden oluşmaktadır. Böyle maddelerin yanması durumunda hiçbir zehirli ve aşındırıcı gaz çıkışı olmaz. Yanma sırasında sadece su buharı ve karbondioksit açığa çıkar. Halojen içermeyen kablolar güç tutuşurlar ve kendiliğinden sönerler. Siyah ve koyu duman çıkarmazlar. Bu tür koruyucu maddeler, bir yandan kristal suyu serbest bırakır. Yangın ortamını serinleten bir alüminyum hidroksit içerirken diğer yandan açığa çıkan su buharı oksijen girişini engeller. Böylece alevi boğar. İlave olarak cam elyafı, mika ve benzeri maddelerden oluşan dolgu elyafları ve destekleme bantları kullanarak E tipi olarak tanımlanan kablolar üretilmektedir.
Halojensiz kablolar insanların topluluk halinde bulunduğu yerlerde ,insan yaşamını ve değerli mallara korumaya yönelik güvenlik bilincinin özel öneme sahip olduğu her yerde artan sayıda yüksek binalarda şart koşulmaktadır.
Özetle uygulama alanlarını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz;
● Hastaneler, havaalanları, çok katlı binalar, dükkanlar ve mağazalar, oteller, sinemalar, tiyatrolar, okullar vb.
● Yangın uyarı tesisleri, alarm sistemleri, havalandırma sistemleri yürüyen merdivenle, asansörler, uyarı ışıkları, ameliyat ve yoğun bakım istasyonları, bakım ekipmanları
● Metrolar ve diğer raylı sistemler
● Veri işleme tesisleri
● Değerli makineler ve maddelerin bulunduğu ya da yüksek risk potansiyeli taşıyan santralar ve sanayi tesisleri
● Maden tesisleri
● Gemi yapım ve deniz üstü tesisleri
● Acil enerji sağlayan tesisler
Özetle uygulamada avantajlarını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz;
● Tutuşmayı geciktirirler ve zor yanarlar; böylece yangın esnasında alevlerin yayılması önlenmiş olur.
● Halojen içermezler; aşındırıcı gazlar oluşturmazlar.
● Yanma durumunda, halojen içermeyen kablolar az duman çıkartırlar.
● Yangının neden olduğu zehirli gazların yarattığı tehlike çok daha düşüktür.
● Düşük kalori gücü
● Önemli ölçüde daha uzun elektrik iletme işlevselliği.
Halojensiz kabloların yangındaki davranışlarıyla ilgili VDE 0472 Kısım 804’te tanımlandığı gibi 3 farklı test yöntemi bulunmaktadır. Bunlar Test Yöntemi A, Test Yöntemi B ve Test Yöntemi C olarak sınıflandırılmıştır.
Test Yöntemi A(Tek damarlı kablo testi)IEC332-2
600mm uzunluktaki kablo test numunesi dikey olarak asılı durumda tutturulur.Bir provan gaz brülörü kablo eksenine 45 ˚C’lik bir açıda bulunacak ve alev ise numunenin alt kenarının yaklaşık olarak 100mm altında yer alacaktır. Alevin etkisi, maksimum 20 saniyedir. Eğer numune yanmasa ya da alev kendiliğinden sönerse ve yangının neden olduğu hasar numunenin en üst tarafına ulaşmasa, numune testi geçmiş demektir.
Test Yöntemi B(Tek damarlı kablo testi)IEC332-1
600 mm uzunluktaki kablo test numunesi dikey olarak asılı durumda tutturulur. Bir provan gaz brülörü kablo eksenine 45 derecelik bir açıda bulunulacak ve alev ise numunenin alt kenarının yaklaşık olarak 100mm altında yer alacaktır. Alevin etkisi, kablo ağırlına bağlı olarak 1-2 dakikadır. Eğer numune yanmazsa ya da alev kendiliğinden sönerse ve yangının neden olduğu hasar numunenin en üst tarafına ulaşmasa, numune testi geçmiş demektir.
Test Yöntemi C(Demet Halindeki kablo testi)IEC332-3
Kablo uzunluğu 360cm olan test örnekleri fırına 150mm uzaklıkta dikey olarak asılı duran bir test merdivenine yan yana olarak paralel şekilde yüzeye bağlanırlar. Numune yaklaşık 250mm genişliğinde bir brülörle yaklaşık 800 C sıcaklıkta ve test numunesi üzerinde 60cm’lik bir alev uzunluğuyla alevlendirilmektedir. Test süresi 20 dakika olmalıdır.
Eğer numune yanmazsa ya da alev kendiliğinden sönerse ve yangının neden olduğu hasar numunenin en üst tarafına ulaşmasa, numune testi geçmiş demektir.
Halojensizliğin Doğrulanması DIN VDE 0472 Kısım 815
Kablo izolasyon ve kılıf malzemelerindeki halojenin varlığının kanıtlanması kimyasal analizle gerçekleştirilir.<%3oranında Klor ve <%0.1 oranında şor içeren malzemelerin halojensiz oldukları kabul edilir.